η τέχνη του (γιατί περί τέχνης πρόκειται) μια ολόκληρη ιστορία ....
 |
| ο πατέρας μου Διονύσιος Οικονομίδης |
Αφιερωμένη στον πατέρα μου η ανάρτηση αυτή ...
που ζούσε μία προνομιακή σχέση με το αμπέλι ,το κρασί και τη γη. Έτσι μ έμαθε και εμένα να το αγαπώ και με έβαλε στην διαδικασία τής παραγωγής, έχοντας το προνόμιο να απολαμβάνω καθημερινά στα αμπέλια το έργο τής φύσης.
"Μ’ αγγαρεία αμπέλι δε γίνεται, τσαïρι δεν προκόφτει"...
"Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν περιμένουν"…
αυτές και άλλες πολλές οι παροιμίες για το αμπέλι
Η θεά Δήμητρα μπορεί να δώρησε στους ανθρώπους, βάση της Ελληνικής μυθολογίας, τη βασική τροφή το στάρι..... Όμως ο θεός Διόνυσος, ο γιος της Σεμέλης, δώρησε ίσης αξίας δώρο, το αμπέλι που μας δίνει το ευλογημένο χιλιοτραγουδισμένο κρασί.
Ο θεός Διόνυσος προστάτης της αμπέλου, είχε τους οπαδούς του όπως επίσης και ξεχωριστή θέση στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Το κρασάκι σβήνει την λύπη και τους πόνους στους πονεμένους και πικραμένους ανθρώπους, δίνοντας λησμονιά στα βάσανά τους και ιδιαίτερα στα ερωτικά τους…. τερτίπια. Ο λαός λέει μεταξύ των άλλων και το ακόλουθο τραγουδάκι: ” ΤΟ ΠΙΝΟΥΝΕ ΟΙ ΑΡΧΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΧΑΙΡΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΛΟΥΤΗ – ΤΟ ΠΙΝΕΙ ΚΙ’ Η ΦΤΩΧΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΛΗΣΜΟΝΕΙ ΤΟΥΣ ΠΟΝΟΥΣ.”
Οι αρχαίοι Έλληνες πριν αρχίσουν τα φημισμένα συμπόσια τους, είχαν το έθιμο να χύνουν από το κύπελλο τους μικρή ποσότητα στο χώμα, θυσία στη Μάνα Γη για να την ευχαριστήσουν. Το έθιμο αυτό συνεχίζεται και στις μέρες μας.
Στα συμπόσια πίνανε τον “ΑΚΡΑΤΟ ΟΙΝΟ”, το κρασί το ανακάτευαν ένα μέρος κρασιού και τρία μέρη νερού, για να μην μεθάνε, αλλά να το γλεντάνε χωρίς τα προβλήματα που δημιουργεί η κρασοκατάνυξη.
Στο Βυζάντιο που μεγάλες εκτάσεις αμπελιών ανήκαν στην περιουσία των μοναστηριών, η ανάμειξη κρασιού με νερό, λόγω των εκκλησιαστικών αναγκών, ξεχάστηκε. Η Αγία Γραφή, εκθιάζοντας την ευεργετική δράση του κρασιού γράφει: “ΟΙΝΟΣ ΕΥΦΡΑΙΝΕΙ ΚΑΡΔΙΑΝ”. Οι χριστιανοί μεταλαμβάνουν με το αίμα και το σώμα του Χριστού, άρτον και οίνον και τα δύο δώρα ίσης αξίας!!
Η αμπελοκαλλιέργεια στην Τσαριτσάνη έχει παράδοση πολλών αιώνων. Το 1570 καλλιεργούνταν 1.200 στρέμματα, με τα οποία ασχολούνταν σημαντικό τμήμα της κοινότητας.
Ο τρύγος αρχίζει αρχές μέχρι μέσα του Σεπτέμβρη.
Λίγες ημέρες πριν αρχίσει ο τρύγος οι άνθρωποι αρχίζουν να καθαρίζουν τα πατητήρια ή τις κάδες.
Tα πατητήρια παλιά ήταν κτιστά από πέτρα. Τα πετρόκτιστα παλιά πατητήρια μέσα τα περνούσαν με ειδική στρώση, αμμοκονίαμα το λεγόμενο "Αριάνι", από κοκκινόχωμα, χαμηλά είχαν κτιστές βάσεις,εκεί τοποθετούσαν ξύλινα δοκαράκια τάβλες, επάνω στρώνανε ειδικά φυτά (κυρίως πουρνάρι) ...και επάνω στα φυτά βάζανε τα τσαμπιά και τα πατάγανε με ξυπόλυτα καλά πλυμένα πόδια. Ο μούστος πέρναγε από τα φυτά που έπαιζαν το ρόλο του φίλτρου,στη συνέχεια εκεί που ο μούστος έτρεχε βάζανε ένα κεραμίδι και στην άκρη μία τσαντίλα πάνινη.
Από εκεί φιλτραρισμένος ο μούστος, μεταφερόταν στα βαρέλια .
Τώρα όσον αφορά την ” κάδη” είναι ένα πολύ μεγάλο βαρέλι, έχει ύψος δύο μέτρα περίπου,και η βάση του ενάμιση μέτρο.
Στο πλάι έχει κάνουλα χαμηλά, λίγο πιο πάνω από την μέση έχει και άλλο πάτο με τρύπες, εκεί πατάνε τα σταφύλια, ο μούστος πέφτει κάτω και τον αφήνουν λίγες ημέρες να πάρει χρώμα.
Μετά ακολουθείται η ίδια διαδικασία φιλτραρίσματος του μούστου, έπειτα δρόμο για το βαρέλι.
Ύστερα έρχεται η σειρά των βαρελιών, τα έπλεναν προσεκτικά με πολλά νερά, αφαιρούσαν την λάσπη (τρυγία),το ρετσίνι που είχε κολλήσει στις σανίδες του βαρελιού και τα κατακάθια (ιζήματα).
Μετά τα έπλεναν με βρασμένα καρυδόφυλλα, και μάραθο, έτσι όπως ήταν καυτό το νερό το ρίχνανε μέσα στο βαρέλι, το άφηναν να ποτίσει για να πάρει άρωμα.
Στην Τσαριτσάνη τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν σαν άρχιζε το πανηγύρι του τρύγου ήταν:
"ΣΒΑΝΑΔΕΣ" για το κόψιμο των τσαμπιών (σταφυλιών),
"ΚΟΦΙΝΙΑ" για τη μεταφορά τους.
"ΓΚΑΖΟΝΤΕΝΕΚΕΔΕΣ", για την μεταφορά του μούστου μετά το πάτημα των σταφυλιών.
Επιστρέφοντας στο χωριό, έβαζαν επάνω επάνω τα καλύτερα τσαμπιά, σκεπασμένα με αμπελόφυλλα και σε κάθε περαστικό ή γνωστό, τον φίλευαν έτσι για το καλό και για… μια ευχή.
Στον τρύγο την περισσότερη δουλειά την τραβούσαν οι γυναίκες, έτσι στο πιόμα είχαν και αυτές ίσα “δικαιώματα”.
Το γλέντι τρικούβερτο, ο ένας βοηθούσε τον άλλον, εκεί να δεις αστεία, διάφορα καλαμπούρια, νέοι να φλερτάρουν ανάμεσα στις φυλλωσιές τα κορίτσια, γλέντια και πειράγματα.
Άλλοι τρυγάν, άλλοι κουβαλάνε τα κοφίνια και άλλοι να αδειάζουν τα σταφύλια στο πατητήρι.
Η παράδοση και ο τρόπος του τρύγου έτσι γίνεται στα περισσότερα μέρη της πατρίδας μας.
Πριν το ρίξουμε στο βαρέλι “ΓΡΑΔΑΡΟΥΜΕ” τον μούστο, μετράμε δηλαδή τους βαθμούς που έχει ο μούστος.
Τον καιρό που δεν υπήρχαν γραδόμετρα, ένας πρακτικός τρόπος ήταν
Ο τρύγος αρχίζει αρχές μέχρι μέσα του Σεπτέμβρη.
Λίγες ημέρες πριν αρχίσει ο τρύγος οι άνθρωποι αρχίζουν να καθαρίζουν τα πατητήρια ή τις κάδες.
Tα πατητήρια παλιά ήταν κτιστά από πέτρα. Τα πετρόκτιστα παλιά πατητήρια μέσα τα περνούσαν με ειδική στρώση, αμμοκονίαμα το λεγόμενο "Αριάνι", από κοκκινόχωμα, χαμηλά είχαν κτιστές βάσεις,εκεί τοποθετούσαν ξύλινα δοκαράκια τάβλες, επάνω στρώνανε ειδικά φυτά (κυρίως πουρνάρι) ...και επάνω στα φυτά βάζανε τα τσαμπιά και τα πατάγανε με ξυπόλυτα καλά πλυμένα πόδια. Ο μούστος πέρναγε από τα φυτά που έπαιζαν το ρόλο του φίλτρου,στη συνέχεια εκεί που ο μούστος έτρεχε βάζανε ένα κεραμίδι και στην άκρη μία τσαντίλα πάνινη.
Από εκεί φιλτραρισμένος ο μούστος, μεταφερόταν στα βαρέλια .
Τώρα όσον αφορά την ” κάδη” είναι ένα πολύ μεγάλο βαρέλι, έχει ύψος δύο μέτρα περίπου,και η βάση του ενάμιση μέτρο.
Στο πλάι έχει κάνουλα χαμηλά, λίγο πιο πάνω από την μέση έχει και άλλο πάτο με τρύπες, εκεί πατάνε τα σταφύλια, ο μούστος πέφτει κάτω και τον αφήνουν λίγες ημέρες να πάρει χρώμα.
Μετά ακολουθείται η ίδια διαδικασία φιλτραρίσματος του μούστου, έπειτα δρόμο για το βαρέλι.
Ύστερα έρχεται η σειρά των βαρελιών, τα έπλεναν προσεκτικά με πολλά νερά, αφαιρούσαν την λάσπη (τρυγία),το ρετσίνι που είχε κολλήσει στις σανίδες του βαρελιού και τα κατακάθια (ιζήματα).
Μετά τα έπλεναν με βρασμένα καρυδόφυλλα, και μάραθο, έτσι όπως ήταν καυτό το νερό το ρίχνανε μέσα στο βαρέλι, το άφηναν να ποτίσει για να πάρει άρωμα.
Στην Τσαριτσάνη τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν σαν άρχιζε το πανηγύρι του τρύγου ήταν:
"ΣΒΑΝΑΔΕΣ" για το κόψιμο των τσαμπιών (σταφυλιών),
"ΚΟΦΙΝΙΑ" για τη μεταφορά τους.
"ΓΚΑΖΟΝΤΕΝΕΚΕΔΕΣ", για την μεταφορά του μούστου μετά το πάτημα των σταφυλιών.
Επιστρέφοντας στο χωριό, έβαζαν επάνω επάνω τα καλύτερα τσαμπιά, σκεπασμένα με αμπελόφυλλα και σε κάθε περαστικό ή γνωστό, τον φίλευαν έτσι για το καλό και για… μια ευχή.
Στον τρύγο την περισσότερη δουλειά την τραβούσαν οι γυναίκες, έτσι στο πιόμα είχαν και αυτές ίσα “δικαιώματα”.
Το γλέντι τρικούβερτο, ο ένας βοηθούσε τον άλλον, εκεί να δεις αστεία, διάφορα καλαμπούρια, νέοι να φλερτάρουν ανάμεσα στις φυλλωσιές τα κορίτσια, γλέντια και πειράγματα.
Άλλοι τρυγάν, άλλοι κουβαλάνε τα κοφίνια και άλλοι να αδειάζουν τα σταφύλια στο πατητήρι.
Η παράδοση και ο τρόπος του τρύγου έτσι γίνεται στα περισσότερα μέρη της πατρίδας μας.
Πριν το ρίξουμε στο βαρέλι “ΓΡΑΔΑΡΟΥΜΕ” τον μούστο, μετράμε δηλαδή τους βαθμούς που έχει ο μούστος.
Τον καιρό που δεν υπήρχαν γραδόμετρα, ένας πρακτικός τρόπος ήταν
“Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥ”.
πως γινόταν : Ρίχνανε στον μούστο ένα αυγό ωμό (άβραστο). Αυτό στεκόταν στην επιφάνεια, εάν ο μούστος το κάλυπτε ολόκληρο,
τότε οι βαθμοί ήταν χαμηλοί και ο μούστος ήθελε βοήθεια. Εάν φαινόταν η κορυφή του σαν μία πεντάρα, τότε οι βαθμοί ήταν καλοί. Εάν σηκωνόταν ψηλότερα τότε οι βαθμοί ήταν μεγαλύτεροι.
Σαν ρίχνανε τον μούστο στο βαρέλι, μαζί πρόσθεταν και το ρετσίνι στα άσπρα κρασιά μόνο αν ήθελαν να τα φτιάξουν ρετσίνα ....αν και οι περισσότεροι , όπως και ο πατέρας μου , θέλανε αγνό άσπρο "πατατράβα" κρασί ......
Στην συνέχεια περίμεναν 40 με 45 ημέρες μέχρι να βγει το ευλογημένο νέο κρασί.
καλό τρύγο σ όλους (μας) τους αμπελουργούς !!!!!
πως γινόταν : Ρίχνανε στον μούστο ένα αυγό ωμό (άβραστο). Αυτό στεκόταν στην επιφάνεια, εάν ο μούστος το κάλυπτε ολόκληρο,
τότε οι βαθμοί ήταν χαμηλοί και ο μούστος ήθελε βοήθεια. Εάν φαινόταν η κορυφή του σαν μία πεντάρα, τότε οι βαθμοί ήταν καλοί. Εάν σηκωνόταν ψηλότερα τότε οι βαθμοί ήταν μεγαλύτεροι.
Σαν ρίχνανε τον μούστο στο βαρέλι, μαζί πρόσθεταν και το ρετσίνι στα άσπρα κρασιά μόνο αν ήθελαν να τα φτιάξουν ρετσίνα ....αν και οι περισσότεροι , όπως και ο πατέρας μου , θέλανε αγνό άσπρο "πατατράβα" κρασί ......
Στην συνέχεια περίμεναν 40 με 45 ημέρες μέχρι να βγει το ευλογημένο νέο κρασί.
καλό τρύγο σ όλους (μας) τους αμπελουργούς !!!!!
